powrót do   Wojciech Wiszniewski    strona główna

ELEMENTARZ - film dokumentalny Wojciecha Wiszniewskiego

Polska 1976, 10 minut, Scenariusz i reżyseria: Wojciech Wiszniewski, Zdjęcia: Jerzy Zieliński. Muzyka: Janusz Hajdun 

NAGRODY:

"Złoty Lajkonik" na XXI OFFK w Krakowie w 1981 roku

Dokument szczególny. W sposób niezwykle skrótowy, sięgając po krańcowe uogólnienia i specyficzną symbolikę obrazu, Wojciech Wiszniewski przedstawia w nim swoją wizję stanu wiadomoci społecznej Polaków lat siedemdziesiątych. Zaczyna od liter alfabetu, ilustrując je symbolicznymi sytuacjami. Po trzeciej literze jednak porzuca ten zabieg. Pozostałą część alfabetu recytują ludzie szczelnie wypełniający ekran. Po "z" autor natychmiast przechodzi do głęboko zakorzenionego w naszej tradycji wiersza "Kto ty jesteś?". Kolejne padające w nim pytania zadają upozowane grupy Polaków. Odpowiadają dzieci. To tylko niespełna dziesięć minut. Następujące po sobie obrazy  śmieszą, porażają, zawstydzają, napełniają goryczą... Galeria postaci, która przesuwa się przed kamerą, to ludzie brzydcy, pokraczni, na brzydkim, odrapanym, szarym tle. Starzy mężczyźni, stare kobiety, robotnicy w poplamionych kombinezonach, panna młoda w białej ślubnej sukni i sztywny pan młody w czarnym garniturze, członkowie organizacji młodzieżowej... Chwilami wyglądają jakby zeszli z płócien Dudy-Gracza. Są okropni, lecz zarazem bliscy. Wiszniewski kontrastuje ich z buziami dzieci, grzecznie odpowiadających na pytanie wierszyka. Ostatnie pytanie - a w co wierzysz? -przewrotnie pozostawia bez odpowiedzi. Dwaj chłopcy, którym je zadano, bez słowa odchodzą ku horyzontowi polską, piaszczystą drogą, z nieodzownymi rzędami wierzb. Lata siedemdziesiąte minęły. Wiele się zmieniło. Czy zbiorowy portret Polaków, który pozostawił Wiszniewski, już ze wszystkim odszedł w przeszłoć?